Ζεί ακόμα ο Διονύσιος Σολωμός;

Την 21η Φεβρουαρίου 1857, εκατόν πενήντα χρόνια από σήμερα, ο Εθνικός Ποιητής Διονύσιος Σολωμός άφηνε την τελευταία του πνοή στην Κέρκυρα, στο σπίτι που στεγάζει σήμερα την Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών και το Μουσείο Σολωμού. Η πολύ δυστυχισμένη προσωπική ζωή του, τα έφερε έτσι ώστε να φτάσει σε χρόνια δικαστική διαμάχη με την ίδια τη μητέρα του, αιτία που τον είχε απομακρύνει επί μακρόν από την Ζάκυνθο, όπου είδε το φως τo 1798.

Κάθε χρονιά που συμπληρώνεται μια στρογγυλή επέτειος από τις δύο αυτές χρονολογίες που σηματοδοτούν τη ζωή του Εθνικού Ποιητή, εορτάζεται ως Έτος Σολωμού. Τελευταία φορά, κηρύχθηκε το 1998.
Αλλού όταν αφιερώνουν ένα έτος σε κάποια προσωπικότητα, όχι μόνο οργανώνουν πληθώρα εκδηλώσεων με διττό χαρακτήρα, τιμητικό και πληροφοριακό, αλλά και αξιοποιούν αυτήν την ευκαιρία για να προχωρήσουν περισσότερο την έρευνα στην ψυχή και στο έργο εκείνου που τιμούν, ιδίως δε να εκτιμήσουν τις διαστάσεις που διαμορφώνουν οι υποθήκες αυτού του έργου στη σύγχρονη εποχή.
Εδώ περιοριζόμαστε σε κάποιο συνέδριο, το οποίο μερικοί επιστήμονες με αυταπάρνηση διοργανώνουν και σε έναν αυτοσχέδιο τόμο πρακτικών, που εκδίδονται μερικά χρόνια μετά, υπό την προϋπόθεση ότι θα βρεθεί η σχετική χρηματοδότηση.
Παρότι τα συνέδρια αυτά είναι πολύ χρήσιμα, πολύ λίγο βοηθούν ώστε το πνεύμα του έργου του τιμώμενου να περάσει έξω από τα στεγανά των ειδικών και να πλησιάσει τον κόσμο, πολύ δε περισσότερο να συντελέσει στη διαμόρφωση της επίκαιρης πραγματικότητας.
Έτσι σήμερα, αν κι αναγνωρίζεται ο Διονύσιος Σολωμός αμέσως ως ο εθνικός ποιητής των Ελλήνων, ελάχιστοι είναι εκείνοι που μπορούν να κάνουν κάποια αναφορά στην προσωπικότητα ή το έργο του, πέρα από το ότι αποτελεί τον ποιητή του «Εθνικού Ύμνου» μας.

Κι όμως το παρελθόν, κατοικεί ταυτόχρονα, στο συλλογικό μας παρόν και μέλλον. Ιδίως για περιπτώσεις πνευματικών ανθρώπων, όπως ο Διονύσιος Σολωμός, που είναι ένας έξω από τα κοινά μέτρα ποιητής.
Όχι μόνο υπήρξε καινοτόμος σε μορφή, περιεχόμενο και φιλοσοφία έργου, αλλά και ιδιαιτέρως διαχρονικός. Κάθε εποχή αντί να διαγράψει τις διαστάσεις αυτού του έργου, τις ανανεώνει και τις φωτίζει από πλευρά διαφορετική, ανάλογα με τα αιτήματα και τα δεδομένα της.

Ο φετινός εορτασμός θα μπορούσε να περιστραφεί γύρω από το ογδοηκοστό δεύτερο τετράστιχο του Ύμνου: «Και εσύ αθάνατη, εσύ θεία, - που ό,τι θέλεις ημπορείς, - εις τον κάμπο, Ελευθερία, - ματωμένη περπατείς».

Κανείς δεν αμφισβητεί ότι η «Ελευθερία» στις αρχές του 21ου αιώνα και με την Ανθρωπότητα στο απόγειο της τεχνολογίας, «ματωμένη» περπατεί σε κάθε σχεδόν γειτονιά του Κόσμου, αναζητώντας σε διακηρύξεις διεθνών οργανισμών και σε μεγάλα λόγια ηγετών την ηθική δικαίωσή της, που δεν είναι άλλη από την ηθική αυτοδικαίωση του Ανθρώπου.
Όσο δε για την Ελλάδα, η Ελευθερία αναζητά για μια ακόμα φορά το νόημά της μέσα στη Γλώσσα, δηλαδή, μέσα στην κιβωτό της Παιδείας, στη γλώσσα που, κατά το Σολωμό, δεν μπορεί αλλιώς να γράφεται κι αλλιώς να μιλιέται.
Το έλλειμμα όμως στην Παιδεία μας, τη σχολική και την κοινωνική, το οποίο προέκυψε τα τελευταία χρόνια, τοποθετεί ανάμεσα στον προφορικό και το γραπτό λόγο στεγανά. Αλλιώς γράφουν πάλι οι σοφολογιότατοι κι αλλιώς μιλούν οι νέοι. Πράγμα που για το Σολωμό σηματοδοτεί μεγάλο κίνδυνο για την Ελευθερία.
.
«Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;» έγραψε.
Κι είναι ευκαιρία το 2007 να αναρωτηθούμε κι εμείς τι άλλο συμβαίνει να έχουμε στο νου, εκτός από αυτές τις δύο θεμελιώδεις αξίες κι έχουν γίνει όλα όπως έχουν γίνει. Σήμερα, που υπάρχει τόση ασάφεια όσον αφορά στην πραγματική ουσία και την αληθινή σημασία των εννοιών τους.